نصب و پیکربندی ویندوز سرور (Windows Server): راهنمای گام به گام اولیه

ویندوز سرور (Windows Server)، سیستم عامل قدرتمند و محبوب شرکت مایکروسافت است که به طور خاص برای محیط‌های سرور و مراکز داده طراحی شده است. این سیستم عامل بستر لازم برای ارائه طیف وسیعی از خدمات شبکه مانند مدیریت کاربران، میزبانی وب‌سایت‌ها، مدیریت پایگاه‌های داده، سرورهای فایل، و اجرای نرم‌افزارهای سازمانی را فراهم می‌کند. نصب و پیکربندی صحیح ویندوز سرور، اولین و یکی از مهم‌ترین گام‌ها برای راه‌اندازی یک زیرساخت IT پایدار و امن است.

این مقاله به معرفی اجمالی و ارائه راهنمای گام به گام برای نصب و پیکربندی اولیه ویندوز سرور می‌پردازد.

پیش‌نیازهای نصب:

پیش از شروع فرآیند نصب، مطمئن شوید که پیش‌نیازهای زیر را فراهم کرده‌اید:

1. سخت‌افزار مناسب: سیستم شما باید حداقل سخت‌افزار مورد نیاز برای نسخه ویندوز سرور مورد نظر را داشته باشد (مانند پردازنده ۶۴ بیتی، حداقل مقدار مشخصی رم، فضای دیسک کافی و کارت شبکه). اطلاعات دقیق را می‌توانید در وب‌سایت مایکروسافت برای نسخه خاص ویندوز سرور خود پیدا کنید.
2. رسانه نصب: فایل ISO ویندوز سرور را دانلود کرده و آن را بر روی یک درایو USB قابل بوت یا DVD رایت کنید.
3. کلید محصول (Product Key): اگر نسخه خرده‌فروشی یا لایسنس‌دار را نصب می‌کنید، کلید محصول معتبر را در دسترس داشته باشید.
4. پشتیبان‌گیری: اگر در حال نصب بر روی سروری هستید که قبلاً اطلاعاتی داشته، حتماً از داده‌های مهم نسخه پشتیبان تهیه کنید، زیرا فرآیند نصب می‌تواند اطلاعات موجود را پاک کند.

مراحل نصب ویندوز سرور:

فرآیند نصب ویندوز سرور مشابه نصب نسخه‌های دسکتاپ ویندوز است، با این تفاوت که گزینه‌ها و تنظیمات مربوط به محیط سرور را شامل می‌شود:

1. بوت کردن از روی رسانه نصب: کامپیوتر سرور را روشن کرده و تنظیمات BIOS/UEFI را طوری تغییر دهید که از روی درایو USB یا DVD حاوی فایل نصب بوت شود.
2. انتخاب زبان و تنظیمات اولیه: در صفحه اول، زبان نصب، قالب زمان و واحد پول، و چیدمان صفحه کلید را انتخاب کرده و Next را بزنید.
3. شروع نصب: روی دکمه “Install now” کلیک کنید.
4. ورود کلید محصول (اختیاری): در این مرحله می‌توانید کلید محصول خود را وارد کنید. اگر در حال نصب نسخه ارزیابی (Evaluation) هستید یا بعداً قصد فعال‌سازی دارید، می‌توانید روی “I don’t have a product key” کلیک کنید.
5. انتخاب نسخه و نوع نصب: این مرحله بسیار مهم است. شما باید نسخه ویندوز سرور مورد نظر (مانند Standard یا Datacenter) و همچنین نوع نصب را انتخاب کنید:
   • Desktop Experience (تجربه دسکتاپ): شامل رابط کاربری گرافیکی کامل شبیه به ویندوزهای دسکتاپ است. برای افرادی که با محیط گرافیکی راحت‌تر هستند یا نیاز به ابزارهای گرافیکی خاص دارند مناسب است.
   • Server Core: نصب حداقل اجزای سیستم عامل بدون رابط کاربری گرافیکی دسکتاپ. مدیریت در این حالت عمدتاً از طریق خط فرمان (Command Prompt یا PowerShell) انجام می‌شود. Server Core به دلیل داشتن حجم کمتر، نیاز به منابع کمتر و سطح حمله کوچک‌تر، برای محیط‌های سرور واقعی و امنیتی اغلب ترجیح داده می‌شود. نسخه و نوع نصب مورد نظر را انتخاب کرده و Next را بزنید.
6. پذیرش شرایط مجوز: شرایط استفاده از نرم‌افزار را مطالعه کرده و تیک “I accept the license terms” را بزنید، سپس Next.
7. انتخاب محل نصب: در این مرحله باید نوع نصب را انتخاب کنید (“Custom: Install Windows only (advanced)”). سپس پارتیشن مورد نظر بر روی هارد دیسک که ویندوز سرور روی آن نصب خواهد شد را انتخاب کنید. می‌توانید پارتیشن‌های موجود را حذف، ایجاد یا فرمت کنید. پس از انتخاب پارتیشن، Next را بزنید.
8. فرآیند نصب: ویندوز سرور شروع به کپی کردن فایل‌ها، نصب قابلیت‌ها و به‌روزرسانی‌ها می‌کند. این فرآیند ممکن است مدتی طول بکشد و سیستم چند بار ریستارت شود.
9. تنظیمات اولیه نهایی: پس از اتمام مراحل نصب، سیستم ریستارت شده و شما باید برای اولین بار تنظیمات نهایی را انجام دهید. مهم‌ترین گام در این مرحله، تنظیم رمز عبور برای حساب کاربری Administrator است. یک رمز عبور قوی و امن انتخاب کنید.
10. اتمام نصب: پس از تنظیم رمز عبور، فرآیند نصب به پایان رسیده و شما وارد محیط ویندوز سرور می‌شوید (یا در حالت Server Core وارد محیط خط فرمان می‌شوید).

پیکربندی اولیه پس از نصب:

پس از نصب موفقیت‌آمیز، چندین گام ضروری برای پیکربندی اولیه سرور و آماده‌سازی آن برای ارائه خدمات وجود دارد:

1. ورود به سیستم: با حساب کاربری Administrator و رمز عبوری که تنظیم کردید وارد سیستم شوید.
2. پیکربندی اولیه شبکه:
   • یک آدرس IP ثابت (Static IP Address)، Subnet Mask، Default Gateway و آدرس سرورهای DNS را برای کارت شبکه سرور تنظیم کنید. استفاده از IP ثابت برای سرورها بسیار مهم است تا همیشه با یک آدرس مشخص در شبکه قابل دسترسی باشند.
3. تغییر نام سرور: نام پیش‌فرض کامپیوتر را به یک نام توصیفی و مرتبط با نقش آن در شبکه تغییر دهید.
4. عضویت در دومین (Domain) یا Workgroup: بسته به ساختار شبکه سازمان شما، سرور را عضو یک دومین (در شبکه‌های مبتنی بر Active Directory) یا یک Workgroup ساده کنید. در محیط‌های سازمانی، عضویت در دومین برای مدیریت متمرکز کاربران و منابع ضروری است.
5. فعال کردن دسترسی راه دور (Remote Desktop – RDP): برای مدیریت آسان‌تر سرور از راه دور، سرویس Remote Desktop را فعال کنید و تنظیمات امنیتی لازم برای آن را اعمال نمایید.
6. بررسی و نصب به‌روزرسانی‌ها: بلافاصله پس از نصب، از طریق Windows Update برای دریافت و نصب آخرین وصله‌های امنیتی و به‌روزرسانی‌ها اقدام کنید. این گام برای امنیت و پایداری سرور حیاتی است.
7. پیکربندی فایروال ویندوز: قوانین فایروال را بر اساس سرویس‌هایی که قرار است سرور ارائه دهد، تنظیم کنید و پورت‌های غیرضروری را ببندید.
8. نصب درایورها (در صورت لزوم): اگر ویندوز سرور درایور برخی از سخت‌افزارهای خاص سرور شما را به طور خودکار نصب نکرده بود، درایورهای مربوطه را از وب‌سایت سازنده سخت‌افزار دانلود و نصب کنید.
9. نصب نقش‌ها و قابلیت‌های سرور: با استفاده از Server Manager، نقش‌ها (Roles) مانند Active Directory Domain Services, DNS Server, DHCP Server, Web Server (IIS) و قابلیت‌های (Features) مورد نیاز خود را نصب و پیکربندی کنید.

Server Core در مقابل Desktop Experience:

تصمیم برای استفاده از Server Core یا Desktop Experience بستگی به نیازها و تخصص تیم مدیریتی دارد. Server Core حجم کمتری از فضای دیسک را اشغال می‌کند، به RAM کمتری نیاز دارد، نیاز به به‌روزرسانی کمتری دارد و به دلیل سطح حمله کوچک‌تر، امن‌تر است. اما مدیریت آن نیازمند تسلط بر خط فرمان و PowerShell است. Desktop Experience محیطی آشناتر و ابزارهای گرافیکی بیشتری برای مدیریت ارائه می‌دهد، اما منابع بیشتری مصرف کرده و آسیب‌پذیری‌های بالقوه بیشتری دارد.

نتیجه‌گیری:

نصب و پیکربندی ویندوز سرور فرآیندی استاندارد است که با دنبال کردن گام‌های مشخص قابل انجام است. انتخاب نسخه و نوع نصب مناسب (Desktop Experience یا Server Core) و انجام دقیق پیکربندی‌های اولیه شامل تنظیمات شبکه، نام‌گذاری سرور، عضویت در دومین و اعمال به‌روزرسانی‌های امنیتی، پایه‌های لازم برای راه‌اندازی یک سرور پایدار، امن و آماده برای ارائه خدمات را فراهم می‌آورد. مدیریت سرورها پس از نصب، یک فرآیند مداوم است که برای اطمینان از عملکرد بهینه و پایداری طولانی‌مدت ضروری است.

مدیریت سرورها: مقدمه‌ای جامع بر نگهداری و پایداری زیرساخت IT

برنامه‌نویسی چیست؟ چرا برنامه‌نویسی یاد بگیریم؟

مقدمه‌ای بر زبان برنامه‌نویسی سی‌شارپ (#C)

مقدمه‌ای بر زبان برنامه‌نویسی جاوااسکریپت (JavaScript)